تاریخچه چاپ از چین تا گوتنبرگ

چاپ، یکی از بزرگ‌ترین ابزارهای انتشار فرهنگی و شکل‌دهندهٔ زمان خود بوده است. قدرت چاپ در وسعت دامنهٔ دانش و دسترسی به آن را برای جوامع بهبود بخشید و تغییرات پویا را در شکل‌دهی نهادهای فرهنگی القا کرد. در ادامه به بررسی تاریخچه افکار و ایده‌های کلیدی و نیز دستاوردها و اختراعات مهم در تاریخچه چاپ می‌پردازیم.

جایگاه پیشین چاپ در تاریخچه چاپ

قبل از به وجود آمدن چاپ، کتاب‌ها، متون مذهبی، تاریخ و روزنامه‌ها را با دست می‌نوشتند و یک به یک تکثیر می‌کردند.

برای ذخیره تاریخ و آثار فرهنگی، مستند سازی و انتشار از طریق چاپ به عنوان راهی با هزینه کم و امکان دسترسی آسان به محصول بود، جایگاه پیدا کرد.

استفاده از مهر و نگاره در چین و ژاپن

قرن چهارم میلادی راه اندازی جریان‌های فکری و علمی بود. آنگاه چین و ژاپن به ترتیب از فنون چاپ مهر و تجویز سریالی بهره گرفتند. چین قدیم، مهر با انواع متن‌ها و نگاره‌ها برای استفاده در چاپ استفاده می‌کرد. همچنین در ژاپن، تجویز سریالی برای چاپ کتاب‌ها، مجلات و کارت‌های بازی به روش تولید مجموعه‌های بولتن (چاپ تعدادی از صفحات برای چاپ کتاب در یک تکه) به منظور کاهش هزینه طبع انجام می‌شد.

بر اساس تاریخ، مهر و نگاره‌ها همواره از ابزارهای اصلی برای تولید نسخه‌های تکراری اسناد در سراسر جهان بوده‌اند. در چین و ژاپن، این روش برای سهولت در ترجمه و تولید نسخه‌های گوناگون از نخستین‌های علـم و فرهنگ و همچنین بهتر شدن کیفیت کارهای چاپی به کارگرفته‌شده است. در این مقاله، به بررسی مهر و نگاره در چین و ژاپن می‌پردازیم.

مهر در چین

در دوران هان، مهر برای تأیید شکایات مردم، اعتباررسانی برای رسنامه‌ها و دادخواهی‌ها و همچنین شمارش شمارهٔ اموال و سربار هیأت‌های دولتی نیز به کار رفت.

با وجود تغیراتی که در طی سالیان طولانی رخ داد، فرایند ساخت مهر در چین به صورت دردسری پیاده شد. در ابتدا، مهرها از برنج بودند، اما با گذشت از دوران دودمان‌ها، فلزات جامد مانند نقره و ورق طلا نیز به‌کار رفت.

مهر در ژاپن

در ژاپن، مهر به‌طور وسیعی در دوران هیدهگارا که بین سال 1185 تا 1333 پیش از میلاد به رخ می‌داد، به‌کار رفت. این دوران متعلق به دوران قدم دوتوکوگاوا بود که از روی توانایی ویرایش آنچه در زندگی مردم وجود دارد فعالیت خود را آغاز نمود. به‌کارگیری مهر در ژاپن، به‌طور ویژه در دوران ادو نیز ادامه یافت.

طبق تاریخچه چاپ اهالی دوران قدم اوایل، مهر ها را از چوب ساختند. اما به مرور، فلزات از جمله نقره و آهن به‌کار رفت. همچنین مهر نیز از‌روی جامدتر شد و به چشمهای آنچنان که طرح قوی‌تر باشد، پویاتر و شدیدتر می‌شد.

نگاره در چین در تاریخچه چاپ

در چین، نگاره برای نوشتن نثر و شعر و لعب‌تن‌گی، که برای توزیع آن به‌کار می‌رفت، به‌ کار رفت. در میان نوع وسایل نگارش، سرفصلی که در برگ‌های سخت و پرشده با جعبه‌ای تنگ بود، اندک ارکانی برای نظم ساخت و جذب فضای بیشتر ایجاد می‌شد.

توزیع نامه‌های نگار مرتبط با امور دولتی، به‌عنوان یک خطر محسوس برای دولت و حافظان داده‌ها محسوب می‌شد. بنابراین، مهرداری رسمی برای اجرایی کردن این دغدغه نهادینه شد و در نهایت بیشتر نفرینق الزامی جهت ضمانت اعتبار نامه‌های دولتی به تبع تضمین دقت و صحت محاسبات، تهیه شد.

نگاره در ژاپن

در ژاپن، اعتماد به برخی استادان درباری در دوران هیدهگارا نیز به نگاره‌سازی در این کشور کمک کرد. نگاره‌ها از برگه‌ی تنباکو که‌فوق العاده بود، ساخته شدند. همچنین، پوست برای سهولت در نگاره‌ها به‌کار رفت.

نامه‌های نگاره خیلی بیشتر نسبت به مهرهای چینی به‌عنوان یک ابزار برنامه‌ریزی در شرایط سرایت گرفتن بیماری‌ها در میان مردم استفاده می‌شد. نام‌های نگاره به‌طور گسترده در نشر مقالات شناخته‌شدهٔ دوران‌های بعدی به‌کارگرفته شدند.

همان‌گونه که مشاهده کردید، دو کشور چین و ژاپن در طول تاریخ با استفاده از مهر و نگاره، راه‌های پویا و ساده‌ای را برای تولید نسخه‌های گوناگون از مختلف عناصر فرهنگی فراهم نموده‌اند. این روش هنری، سریعتر و با کیفیتی بهتر به‌تولید یک اثر صدایی قدرتمند داد.

استفاده از چرم و سنگ برای چاپ در اروپا

در حین اوایل قرن هفتم میلادی، با گسترش روش تولید دستی که باید به‌طور مستقیم نگاشته شود، شیوه‌هایی برای چاپ به وجود آمدند. برای چاپ، یک صفحه (یک صفحه نگارشی برچسب‌زده) از پوست سفید، آماده شده و نقش‌ها از پوست گاو، سنگ وچوب ساخته شده برای حک نقش‌ها استفاده می‌شدند.

گروه چاپگران در رنسانس

در آغاز رنسانس، چاپ فلزی یا استفاده از حروف تک‌ تک تلفنی پخش شد. در اواخر قرن چهاردهم میلادی، نیکولاوس یونگ (Nicholas Jenson)، طراح فرانسوی، تنها دستگاه طباعی لیتروگرافی را به ابداع رساند. طراحی مناسب یونگ و بهره گیری از روش صفحه‌آرایی زیبا و خطی به دوخت بسیار متقن منجر به تولید کتاب‌هایی پرانرژی هنری شد.

نقش مارک زینک در تاریخچه چاپ

یوهانس گوتنبرگ، رازتان آور بیشتر در تاریخچه چاپ بوده است، با پرداخت وام به یک فلسک ساز به نام آندریاس درایسر (Andreas Dritzehn) برای توسعهٔ فناوری ساخت بلوک‌چاپی، در بازداشت افتاد. با این حال، او ثروت زیادی از این کسب نکرد و بدین ترتیب مارک زینک (Watermark) حق تعقیب بیمه خطای در محصول چاپی را به دوش برد. انحصار آوری کارخانه Marbach و استفاده از بیمه محصول چاپی در چاپ و اینک آغاز تولید پول شمار که به روش مارک زینک ساخته شده‌اند همان قدر که کارآمد بودند، در عین حال برخلاف اهدافشان زندگی نیمهٔ دور از فيزيک پيدا کردند.

چاپگری در قرن بیستم

در سال ١٩٣٣، پروفسور چک، ميلان هلفريش، با نوشتن «چاپ جاسازی»، روش چاپ دستی را با روشی متمرکز و مکانیزه، جایگزین کرد. آن دوران، راندمان چاپگری با استفاده از نخ‌ها برای پارچه‌ها، برای تولید لوگوی تبلیغاتی ، عکس‌ها، تصاویر و غیره، و با چاپ سریع بارز و دقیقی از نیروی چاپ‌دستی بهره گرفته شد. نسل پساجنگ جدید، با رشد فناوری چاپ دیجیتال (حذف نیاز به ساخت قالب) و چاپ٫ کامل به سمت روش‌های جدید بروند. امروزهٔ چاپگری پخش شده و با توجه به دانش فنی و امکانات حرکت سریع که در دسترس است، پرچمدار صنعت چاپ را برای مشتریان خدمات طباعی به خود اختصاص داده است.